ŞİİR METİNLERİ A Grubu

  • A1
    "at-Talâsım”: İlyâ Ebû Mâdî

          İlya Ebu Madi (1891-1957) Lübnan’da doğdu. Çocukluğunda ailesiyle birlikte Mısır’a (İskenderiye) göç etti. Neo-klasik şairlerin etkisinin hâkim olduğu ilk şiir denemelerini burada yazdı. 1912 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti. Burada yaşayan Arap toplumunun edebi ve kültürel ortamına girmeye başladı. Şiir tarzı burada şekillendi. Şairin yarışmalar için seçilen ünlü at-Talâsım (Tılsımlar, Bilmeceler) adlı şiiri oldukça ünlüdür. Oldukça uzun olan şiirin ilk yedi beşliği seçilmiştir. Şiir hayatın bilinmezliğini ontolojik bir bakış açısıyla işlemektedir. Şiirin sözcük dağarcığı basit olup canlandırmaya uygundur.

  • A2
    “el-Kasîde ed-Dımaşkiyye”: Nizar Kabbani

          Nizar Kabbani (1923-1998) Şam’da doğdu. Günlük konuşma diline yaklaşan bir üslubu olmasına karşın şiiri oldukça güçlüdür. Çoğu şiirleri bu özelliğinden dolayı bestelenmiştir. Şiirlerinde aşk ve kadın ön plandadır. Ancak siyasi içerikli şiirler de yazmıştır. Yarışmalar için şairin “Şam Kasidesi” seçilmiştir. Şiir ritmik tonu, temposu ve gündemde olan bir kenti (Şam) betimlemesinden dolayı seçilmiştir.

  • A3
    “Nezru’l-Mücahidîn” : Süleyman Bâşâ el-Bârûnî

          Suleymân Bâşâ el-Bârûnî (1870-1940), Libyalı, Berberî asıllı çok yönlü bir şahsiyettir. Osmanlı Devletinin dağılmaya başladığı süreçte, Libya’da öne çıkmıştır. Önce Mısır’a giderek orada kendi kurduğu matbaada çıkardığı gazete ile Müslümanları Osmanlı Devleti etrafında birlik hâlinde hareket etmeye çağırmıştır. İtalya’nın Libya’yı işgaliyle başlayan yıllardan itibaren siyasî mücadelenin içinde daha aktif bir rol alarak çeşitli cephelerde savaşmıştır. Osmanlı Meclis-i Mebûsânı’na ve Meclis-i Âyân’a temsilci olarak seçilmiştir. Türkiye’nin Millî Mücadele yıllarında da birlik ve beraberlikten yana tavır koymuştur. Çeşitli konulardaki şiirlerinden oluşan Dîvânını kendi matbaasında basmıştır. el-Bârûnî Libya edebiyatında çağdaşlarından farklı konularda ve kendine özgü bir üslupla şiirler yazmıştır.

          Şair, 1911 de İtalyanların Libya’yı işgali üzerine sakal bırakmış ve düşman kuvvetleri ülkesinden ayrılmadığı sürece sakalını kesmemeye yemin etmiştir. Ölünceye kadar sözüne sadık kalmış ve 30 yıl boyunca sakalını kesmemiştir. Bu şiirinde şair, Osmanlı yönetimine olan özlemini, vatan sevgisini ve özgürlük mücadelesini işlemektedir. Şiir kaside türünde yazılmıştır.

  • A4
    “en-Nâr ve’l-Hanîn”: Ahmed Refîk el-Mehdevî

          Libya'nın vatan şairi (1898-1961), ülkesinin XIX. asır sonları ile XX. asrın başlarında yaşadığı tarihi ve sosyal değişimlerin tamamını en ince ayrıntısına kadar yaşamıştır. Ömrünün yaklaşık yirmi yılını İtalyanların işgali altındaki ülkesinden uzakta, Türkiye'de geçirmek zorunda kalmıştır. Şairin kimliği, onu vatansever olmanın olumlu ve olumsuz bütün şartlarıyla karışı karşıya getirmiştir. En güzel ve en etkileyici şiirlerini sürgünde bulunduğu Türkiye'de iken yazmıştır. Arap edebiyatının klasik birikimlerinden yararlandığı gibi, Mısır ve Irak benzeri kültürel yönden önderleri barındıran ülkelerde olan bitenleri de izlemiş, buralardaki edebi ortamlarla etkileşimini, izlenimlerini ve edindiklerini şiirlerine aynen yansıtmış ve sürekli yenilik arayışları içinde olmuştur.

          “en-Nâr ve’l-Hanîn” (Ateş ve Özlem) adlı şiirinde, Filistin’in çektiği acıları ve onun kurtuluşuna olan özlemi dile getirmektedir. Şiirde vatan sevgisi ve hürriyet temaları ön plana çıkmaktadır. Şiir kaside türünde yazılmıştır.

  • A5
    “Yâ Salâhaddîn”: Nizar Kabbanî

          Nizar Kabbanî; 21 Mart 1923 tarihinde Suriye’de dünyaya gelmiş, 1998’in Mayıs ayında İngiltere’de vefat etmiştir ve Suriye’de defnedilmiştir. İlk şiir kitabı “Esmerim Anlattı Bana” (1942) henüz on dokuz yaşındayken yayımlanan Kabbanî’nin, bu kitapla kazandığı şöhreti her geçen yıl artmıştır. Ülkesini birçok Avrupa ve Asya başkentinde diplomat olarak temsil eden Kabbanî, Suriye yönetimiyle arasındaki uyuşmazlık nedeniyle görevinden istifa etmiştir. Nizar Kabbanî, bazı kaynaklara göre (Adonis’le birlikte) son devrin en büyük Arap şairi olarak görülür. Aynı zamanda bir aşk şairi olarak tanınan Kabbanî, 1967 Arap-İsrail savaşından sonra Arap şiirinde çağ açıcı bir rol oynamıştır. "Gerileme Kitabına Dipnotlar" şiiri Beyrut’ta el-Adab dergisinin Ağustos 1967 sayısında yayımlanır yayımlanmaz bütün Arap dünyasında yasaklanmasına rağmen, gizlice elden ele dolaşmaya başlamıştır. Bu şiirin yayımlanışı aynı zamanda “el-Edeb el-Huzeyrânî” (Haziran Edebiyatı) akımını doğurmuştur. Kabbanî, gerek 1950’lerdeki şiirde sadeleşme hareketinde, gerekse 1967’deki Altı Gün Savaşı’nın ardından patlayarak çığ gibi büyüyen politik şiirde Arap şiirinin yol göstericisi olmuştur. Birçoğu Türkçeye de çevirilen “İşgal Altında”, “Gazaba Uğramış Şiirler”, “Ben Beyrut (Deneme)”, “Aşkın Kitabı”, “Gözlerinin Mavi Limanında”, “Yasak Şiirler”, “Seninle Evlendim Ey Özgürlük”… şairin yayınlanmış kitaplarından bazılarıdır.

          Kabbanî, Selâhaddîn Eyyûbi'ye seslendiği bu şiirinde, genelde Müslümanların, özelde Arapların içinde bulunduğu içler acısı durumu acı bir ifade ile dile getirmekte ve özeleştiri yapmaktadır. Orijinali 76 beyitten oluşan kasidenin, bir kısmı yarışma için seçilmiştir.

ŞİİR METİNLERİ B Grubu

  • B1
    “Eyyuhe’l-Mârrûne Beyne’l-Kelimâti’l-‘Âbira”
  • B2
    “Bi’z-Zanbaki İmtele’e’l-Havâ’”: Mahmud Derviş

          Filistin’in en ünlü şairlerinden biri olan Mahmud Derviş (1941-2008) Filistin davasıyla adeta özdeşleştirilmiş bir kişiliktir. Mahmud Derviş, basit bir dilden güçlü anlamlar yaratabilen ender şairlerdendir. Yarışmalar için şairin iki şiiri seçilmiştir. Bunlardan biri (Eyyuhe’l-Mârrûne Beyne’l-Kelimâti’l-‘Âbire) Filistin davasıyla ilgilidir. Seçilen diğer şiirlerle paralel uzunlukta olması için şiirin birkaç dizesi anlam bütünlüğünü bozmayacak şekilde çıkarılmıştır. Diğer şiir (Bi’z-zanbaki imtele’e’l-Havâ’) ise şairin vefatından kısa bir zaman önce yazdığı şiirlerden olup hayatın coşkusunu dile getirmektedir. Şiirler sade, ritmik ve canlandırmaya uygundur.

  • B3
    “el-Bi’r el-Mehcûre”: Yusuf el-Hâl

          1917’de Lübnan’ın Trablusşam kentinde doğdu. Beyrut’taki Amerikan Üniversitesinde felsefe okudu. Aynı üniversitede ders verdi. Yedi yıl Amerika’da yaşadı. Bu sırada New York’ta yayınlanan el-Hudâ dergisinin yazı işleri müdürlüğünü yaptı. 1957 yılında Arap şiirinin gelişmesine önemli katkılar sağlamış olan “Şiir” dergisini çıkarttı. T.S Eliot, Robert Frost, Carl Sandburg, Walt Withman ve daha birçok çağdaş şair ve yazarın eserlerini Arapçaya çevirdi. 1987’de hayata gözlerini yumdu. Çevirisini verilen şiir, şairin aynı adlı şiir kitabından alınmıştır. Şiir, Hz. İbrahim’i çağrıştıracak biçimde idealize edilmiş olan İbrahim karakteri aracılığıyla bir taraftan insanın doğaya ve insani değerlere karşı kayıtsızlığını, diğer taraftan İbrahim’in inandığı değer için tek başına ölümü göğüslemesini çarpıcı bir üslupla ifade etmektedir.

  • B4
    “bi-Tâkati’ş-Şahsiyye” Radîne Mustafa Fîlâlî

          Libyalı bir şair olan Radîne  Mustafa Filâlî (1981-          ), Trablus’da doğmuştur. İngiliz edebiyatı okumuş, siyaset biliminden doktora yapmıştır. Babası Mustafa Fîlâlî’nin diplomatik görevleri sebebiyle ülke ülke dolaşmıştır. Annesi, Trablusdaki kültür devriminin öncülerinden birinin kızıdır. Genç yaşına rağmen çok güzel şiirler yazmasıyla dikkati çekmiştir.

          Bu şiirinde, serbest vezin kullanan şair, Arap birliğini basit bir dille ve güncel bir olayla vurgulayarak, bu konuya dikkat çekmektedir. Şiirin arka planında, aslında Arap ülkelerinin pasifliğine işaret edilmektedir.

  • B5
    “el-Kasîdetu'l-Lâmiyye”: İbnu'l-Verdî

          İbnu’l-Verdî, Ebû Hafs Zeyneddin Ömer b. Muzaffer el-Halebî (Ö. 749h.­/­1349m.­)’dir. Memlûkler döneminde Sûriye’nin Haleb şehrinin batısına düşen Ma‘ar­ra­tü’n-­Nu‘man’da H. 691/M1292 de doğan İbnu’l-Verdî, burada başladığı öğrenimini Hama, Haleb ve Dı­maşk’ta sürdürdü. Fakîh, dilci, edebiyatçı, tarihçi, coğrafyacı ve de şâir olan İbnü’l-Verdî, baş­­ta Şâ­fiî fıkhı olmak üzere özellikle dil ve edebiyat alanlarında ilerledi. Ta­kiy­­yud­din İbn Tey­­­­­miyye, İbn Hatib Cibrin ve Burhaneddin el-Fezârî gibi devrin ileri ge­len üstatlarından fıkıh, tefsir, dil ve edebiyat dersleri aldı. Şerefüddin el-Bârizî ve ‘Abs b. Îsâ es-Ser­câvî adlı sûfîlerin hizmetinde bu­lundu. Bir süre, ara­larında Şam, Menbic ve Şeyzer ol­mak üze­re çeşitli şehirlerde ka­dı­lık yapan İbnu’l-Verdî daha sonra, ken­di irâdesiyle, kadılığı bı­rakmış; ken­di­sini öğ­ren­ci yetiş­tirme ve eser telifine vermiş, hayır sahibi sâlih bir adam ol­muş; zühd ve takvâsı se­be­biy­le in­sanlar ara­sında büyük bir itibar kazanmıştır. Müellif bu lâmiyyeyi, dînî, siyâsî ve ahlâkî öğüt­ler olarak, oğluna hitaben yazmış, başından ge­çen birtakım hayat tecrübelerini de bunlara eklemiştir. Orijinali re­mel bahrinde, 77 beytten oluşan man­zû­menin bir kısmı yarışma için seçilmiştir.

ŞİİR METİNLERİ C Grubu

  • C1
    “Nevrûz” : Muhammed Emîn el-Muhibbî

          Muhammed el-Emîn b. FazliIIâh b. Muhibbillâh el-Muhibbî ed-Dımmaşkî (1651-1699)

          Şam’da doğdu. İstanbul ve Bursa'da, Şam’da müderrislik, Kahire'de ve Beyrut'ta kadılık yapmıştır. Türkçe ve Farsça şiirler yazmış, Arapçaya çeviriler yapmıştır. Bir süre Mekke’de görev yaptı. Bu süre içinde bir çok eser yazdı. Sadece şiir değil, başka edebî dallarda da eser verdi. Kendisi uzun yıllar İstanbul’da kalmış ve Osmanlı şair ve edipleriyle yakın temas içinde bulunmuştur. Yaşadığı dönem daha çok eğlence ve sanatın ön plana çıktığı yıllar olduğundan şiirlerinde daha çok tabiat, hayatın güzellikleri ve eğlenceyi ön plana çıkarmıştır.

          Şair “Nevruz” adlı bu şiirini, şair bir arkadaşının kendisine gönderdiği “Kış” isimli şiire karşılık olarak yazmış ve deyim yerindeyse edebi bir cilve yapmıştır. Şiirde tabiatın güzelliklerini ve bunun tadını çıkarmak gerektiğini, bu güzellikler karşısında insanın hayranlığını gizleyemediğinden bahsetmektedir. Şair, şiirinde arkadaşına baharın kıştan daha güzel olduğunu vurgulayan ve arka planında hicvinde bulunduğu ince göndermeler yapmaktadır. Şiir kaside türündedir.

  • C2
    “Mısr”: Mahmûd Sâmî b. Hasen Hüsnî Bek el-Bârûdî

          (1839-1904) Mısırlı şair ve devlet adamı. Memlüklü Sultanı Baybars'ın kardeşi Nevruz Atebegî'nin soyundan gelen Çerkez asıllı Bârûdî, varlıklı bir ailenin çocuğu olarak Kahire'de doğdu. İlkokulu bitirince askerî mektebe girdi ve on altı yaşında oradan mezun olduktan sonra şiirle meşgul olmaya başladı-, şair ve ediplerin sohbetlerine katıldı. Arap şiirini kaynaklarından araştırıp öğrenmek için Hasan el-Marsafî'den Arap dili ve edebiyatı dersleri aldı. Daha sonra İstanbul'da Mısır hariciyesinde sekreter olarak çalıştı. Bu arada Türkçe ve Farsça'yı öğrendi. İstanbul kütüphanelerinde bulunan birçok Arapça divan ve şiir mecmuasını gördü. Bazı siyasî reformları ve parlamenter sistemi savunan Bârûdî 1879-1882 yılları arasında önemli birçok idarî ve siyasî görevlere getirildi. Bârûdî şiir kabiliyetinin kendisine anne tarafından intikal ettiğini söylerdi. Eski Arap şiirinin yeni ustası sıfatıyla kendinden sonra gelen şairlere öncülük etti. Şiirlerini gereksiz süslemelerden uzak sade bir dille yazdı. Kasidelerinde örfe bağlı kaldı ve eski üslûbu diriltmeye çalıştı; diğer şairleri de bu konuda kendisine uymaya davet etti. Şiirlerinde Mısır tabiatını, kendi aile çevresini, bizzat katıldığı savaşları, yaşadığı siyasî olayları ve sürgünde geçirdiği günleri samimi bir ifade ile tasvir eder. Şiirlerindeki yumuşaklık, sükûnet, incelik ve rahatlık hemen hissedilir. Onun en dokunaklı şiirleri, memleketinden ve yakınlarından uzak, vatan hasreti içinde yazdıklarıdır.

          “Mısır” adlı bu şiirinde şair, Mısır’ın kötü yönetildiğinden ve ehliyetsiz kişilerin iş başına geldiğinden ve bundan bir an önce kurtulmak gerektiğinden bahsederek siyasi bir yergide bulunmaktadır.

          Şiir kaside türünde yazılmıştır.

  • C3
    “Ziyâdetu'l-Mer'i Fî Dunyâhu Nuksânu”: Ebu'l-Feth el-Bustî

          Adı, Ali b. Muhammed (veya Ahmed) b. el-Huseyin el-Bustî’dir. Ebu’1-Feth el-Bustî olarak meşhurdur. Bust şehrinde dünyaya gelen Ebu’l-Feth'in doğum tarihi hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Memleketi olan Bust’ta tahsile başlayan şair, meşhur Muhaddis Ebu Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Bustî (ölm. 354/965) gibi asrının büyük âlimlerinden ilim tahsil etmiştir. Kaynakların bildirdiğine göre şairimiz çeşitli münasebetlerle Nişabur, Horasan ve Maveraünnehir’e seyahatlerde bulunmuştur. Mürebbî olarak hayata atılan Ebu’1-Feth, doğduğu şehrin hükümdarı olan Batyur’un katipliğinde de bulunmuştur. Batyur, Sebük-Tigin tarafından mağlup edilince el-Bustî yeni hükümdarlara intisap etti. Sebük-Tigin’in oğlu, onu Türkistan’a göndermek istedi ise de şair yolda 403/1013 yılında hayatını kaybetti. Bazı kaynaklarda ‘Unvânu’l-Hikem veya Nûniyye diye de adlandırılan bu kaside, manevî temizliği konu alan didaktik bir kasidedir. Yurdumuzda ve yurt dışında birçok nüshası bulunan, gerek müstakil ve gerekse antoloji mahiyetindeki edebî eserler içinde basılan ve on kadar bilgin tarafından Arapça olarak şerh edilmiştir. Basit bahriyle yazılmış, 63 beyitlik bu manzumenin bir kısmı yarışma için seçilmiştir.

  • C4
    “Lâ Tusâlih!”: Emel Dunkul

          Modern Arap şiirinde "altmışlılar kuşağı" şairlerin önde gelenlerinden biridir. 1940 yılında Mısır'da doğdu. Üniversite öğrenimini tamamlamadı. İskenderiye ve Suveyş'te devlet memuru olarak çalıştıktan sonra 1966 yılında Kahire'ye yerleşti ve kendini hemen hemen tamamen şiire adadı. Siyasi şiir, onun gözde temasıydı. 1967'deki Arap yenilgisi ardından Arap dünyasının içine düştüğü acizliği şiddetle eleştirdi. Şiirlerinde Arap ve İslam tarihinden esinlendi. Yakalandığı kanserden kurtulamayarak 1983'te Kahire'de öldü.

          Emel Dunkul'un şöhreti ölümünden sonra daha da arttı. Çünkü kendisi İsrail'le barışa şiddetle karşı çıkıyordu ve bu yönde beliren Arap iradesine karşı çıkan ünlü kasidesi Lâ Tusâlih, onun tüm Arap dünyasında daha çok ünlenmesine sebep oldu. Bu şiirinde kullanılan çerçeve anlatı, geçmişle an arasında gidiş gelişler, güya geçmişte yaşanmış bir olayı anlatan ancak günümüze olan göndermeleri açık olan motifler; yaşanmakta olan zaman diliminde olayların hangi mecrada gelişmesi gerektiğini gösterici ve buna haklılık kazandırıcı yönde işleve sahiptir. Emel Dunkul, mesajını doğrudan değil, tamamıyla bir sanat formu içinde ve ustaca tasarlanmış ve yer verilmiş çeşitli motiflerin arkasında sunma başarısı gösteren önemli bir şairdir. Orijinalinden bir kısmı bir kısmı yarışma için seçilmiştir.

  • C5
    “Edha't-Tenâî Bedîlen min Tedânînâ”: İbni Zeydûn.

          Kaynaklarda tam adı, Ebu'l-Velîd Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. Gâlib olarak geçen Endülüslü şair İbni Zeydûn, 1003'te Kurtuba'da dünyaya geldi. Kurtuba'yı işgal eden Berberiler'e karşı girişilen eylemlere katıldı. Kadın şair Vellâde'ye sevgisi yüzünden rakibi ibni Abdüs'ün iftirasına uğradı, hapse atıldı. Zorunlu olarak bir süre sürgünde kaldı. Vali Ebu'l-Hazm bin Cahvar'ın ölümünden sonra Kurtuba'ya döndü. İşbiliye Emiri Mu‘tezid'in kâtibi oldu, vezirliğe yükseldi. 1071'de İşbiliye'de vefat etti.

          Yirmi yaşlarında şiir söylemeye başlayan Endülüslü bu şair, ünüyle öteki şairlerin kıskançlığını kazandı. Genelde, gerek yaşamının ilk dönemlerinde yazdığı aşk şiirleri, gerekse yaşamının ikinci yarısında yazdığı risaleler bakımından İspanyol şairlerinin en büyükleri arasında yer alır. Şairliği yanında nesir yazarlığıyla da ün salmıştır. İbn Zeydûn'un edebi kişiliğinde, Vellâde ile olan ilişkileri hakimdir. İbn Zeydûn yazdığı şiirlerde, bu kadın şairin kendisine gösterdiği güler yüzü, teveccühü, kararsızlığı ve vefasızlığıyla mutluluğa veya mutsuzluğa erişiyordu. Şairin yazdığı aşk şiirleri arasında en çok beğenileni yarışma için bir kısmını aldığımız bu nûniyyesidir. Şair bu şiirini Vellâde için, hapisteyken kaleme almıştır. Bu şiiriyle şair, çevresinde gördüğü güzelliklerin, içinde bulunduğu acıyı paylaşmaktadır.  Basit bahrinde olan bu şiirin tamamı 50 beyitten oluşmaktadır.

2013 Uluslararası Arapça Yarışmaları,Tüm hakları saklıdır. - digibee